کارت اعتباری ازدواج ۱۴۰۴ چیست؟ همه چیز درباره کارت اعتباری ازدواج + پاسخ شایعات

آیا وام ازدواج حذف شده است؟ (بر اساس اخبار و اسناد رسمی)

شایعهٔ حذف وام ازدواج از زمانی جدی شد که برخی رسانه‌ها از «جایگزینی وام نقدی با کارت اعتباری جهیزیه» خبر دادند. حتی در روزهای ابتدایی، نقل‌قول‌هایی از برخی مسئولان منتشر شد که این تغییر را قطعی جلوه می‌داد و همین باعث شد بسیاری از زوج‌های در صف وام نگران شوند که شاید تسهیلات نقدی برای همیشه حذف شده باشد. اما این موج خبری بیشتر ناشی از برداشت‌های رسانه‌ای و بیان ناقص یک طرح اجرایی بود، نه یک تصمیم رسمی و نهایی.

جایگزینی وام ازدواج با کارت اعتباری ازدواج

در مقابل، بانک مرکزی و وزارت اقتصاد خیلی زود واکنش نشان دادند. مدیر روابط‌عمومی بانک مرکزی—که در روزهای اخیر چندین بار سخنانش منتشر شد—به‌صراحت اعلام کرد که وام نقدی ازدواج بدون هیچ تغییری ادامه پیدا می‌کند و ادعای حذف آن «نادرست» است. او توضیح داد که کارت اعتباری جهیزیه صرفاً یک ابزار تکمیلی و اختیاری است و قرار نیست جایگزین کامل وام نقدی شود. رسانه‌های رسمی کشور نیز همین موضوع را تأیید کرده و نقل کردند که «وام نقدی به هیچ وجه حذف نخواهد شد» و کاربران صرفاً «یک حق انتخاب تازه» خواهند داشت.

بررسی وضعیت قانونی نیز همین را تأیید می‌کند. در بودجهٔ ۱۴۰۴، سقف وام ازدواج ۳۰۰ میلیون تومان برای هر نفر و ۳۵۰ میلیون تومان برای زوج‌های جوان—دقیقاً مانند گذشته تصویب شده و هیچ بندی مبنی بر حذف یا تغییر ماهیت وام نقدی وجود ندارد. این یعنی قانون همچنان بانک‌ها را مکلف می‌کند که وام ازدواج را به همان شیوهٔ سال‌های قبل پرداخت کنند و موضوع «کارت اعتباری» تنها یک شیوهٔ جدید برای اجرای این تکلیف است، نه جایگزینی آن.

در نهایت، تمام اظهارات رسمی روی یک نکته مشترک تأکید دارند: کارت اعتباری جهیزیه اجباری نیست و هیچ زوجی مجبور به استفاده از آن نخواهد بود. این کارت تنها برای زوج‌هایی طراحی شده که می‌خواهند سریع‌تر تسهیلات بگیرند، در صف انتظار نمانند یا نیاز به ضامن نداشته باشند. سایرین همچنان می‌توانند وام نقدی را دریافت کنند و آزادانه دربارهٔ نحوهٔ خرج‌کرد آن تصمیم بگیرند.

بنابراین، آنچه در هفته‌های اخیر به‌عنوان «حذف وام ازدواج» مطرح شد، یک شایعه و برداشت اشتباه بوده است. آنچه در عمل اتفاق افتاده، افزودن یک گزینهٔ جدید برای تسهیل روند دریافت و خرید جهیزیه است؛ تصمیمی که نه قانون را تغییر داده و نه مانع دریافت وام نقدی شده است.

مبلغ کارت اعتباری و شرایط دریافت آن

کارت اعتباری ازدواج از نظر مبلغ و شرایط، کاملاً منطبق با همان وام ازدواجی است که سال‌هاست به زوج‌های جوان پرداخت می‌شود. طبق قانون بودجهٔ ۱۴۰۴، سقف این تسهیلات برای هر نفر ۳۰۰ میلیون تومان است و اگر زوجین در بازهٔ سنی «آقای زیر ۲۵ سال و خانم زیر ۲۳ سال» باشند، این رقم برای هر نفر به ۳۵۰ میلیون تومان می‌رسد. بنابراین یک زوج بسته به شرایط سنی، مجموعاً بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون تومان اعتبار خواهند داشت؛ اعتباری که حالا می‌توانند آن را یا نقدی دریافت کنند یا در قالب کارت خرید جهیزیه.

ماهِیت این کارت دقیقاً قرض‌الحسنه است؛ یعنی همان کارمزد ۴ درصد برای آن اعمال می‌شود و دورهٔ بازپرداخت نیز مانند وام ازدواج ۱۰ ساله است. این نکته باعث می‌شود زوج‌ها هیچ تفاوتی از نظر هزینهٔ نهایی با وام نقدی احساس نکنند و فقط شیوهٔ مصرف تغییر کند. تفاوت مهم اما در نیاز نداشتن به ضامن است؛ موضوعی که برای بسیاری از زوج‌ها به‌ویژه کسانی که فاقد ضامن معتبر هستند، اهمیت زیادی دارد. بانک مرکزی اعلام کرده که دریافت کارت اعتباری جهیزیه بدون ارائهٔ ضامن انجام می‌شود و زوج‌ها پس از معرفی به شعبه، کارت خود را زودتر از حالت معمول دریافت می‌کنند.

فعال‌سازی این طرح نیز برنامه‌ریزی مشخصی دارد. بر اساس اعلام رسمی، گزینهٔ «کارت خرید جهیزیه» از پایان آبان ۱۴۰۴ در سامانهٔ ثبت‌نام وام ازدواج فعال می‌شود. پس از انتخاب این گزینه، متقاضیان به بانک معرفی می‌شوند و کارت را بدون انتظار طولانی و بدون صف دریافت می‌کنند و از همان ابتدا می‌توانند برای خرید کالاهای ایرانی از فروشگاه‌های طرف قرارداد اقدام کنند.

در مجموع، زوج‌ها دقیقاً همان میزان تسهیلات ازدواج را دریافت می‌کنند، اما با شرایط آسان‌تر، سرعت بیشتر و بدون نیاز به ضامن؛ و البته این انتخاب کاملاً اختیاری است و در صورت تمایل می‌توانند همچنان وام نقدی را به روش سابق دریافت کنند.

نحوهٔ دریافت کارت اعتباری ازدواج (مرحله‌به‌مرحله)

هرچند بانک مرکزی اعلام کرده که کارت اعتباری جهیزیه از پایان آبان ۱۴۰۴ در سامانه وام ازدواج فعال خواهد شد، اما در حال حاضر (پیش از رسیدن به موعد رسمی)، این گزینه هنوز در سایت قرار نگرفته و متقاضیان فعلاً تنها امکان ثبت‌نام برای وام نقدی را دارند. با این حال مسیر دریافت کارت از قبل مشخص شده و بانک مرکزی توضیح داده که فرآیند نهایی دقیقاً چگونه خواهد بود. بنابراین آنچه در ادامه می‌خوانید، مراحل رسمی دریافت کارت پس از فعال شدن گزینه در سامانه است.

۱. ورود به سامانه وام ازدواج

پس از فعال شدن طرح، زوج‌ها مانند همیشه وارد سامانه رسمی وام ازدواج می‌شوند. تمام اطلاعات اولیه—از جمله تاریخ عقد، کدملی و شرایط سنی دقیقاً مطابق فرآیند فعلی ثبت می‌شود، با این تفاوت که بعد از این مرحله یک انتخاب جدید پیش‌روی متقاضی قرار می‌گیرد.

۲. انتخاب گزینهٔ جدید «کارت اعتباری جهیزیه»

در همین بخش، دو گزینه قابل مشاهده خواهد بود:
دریافت وام نقدی یا دریافت کارت اعتباری خرید جهیزیه.
زوج‌هایی که کارت را انتخاب کنند، وارد صفحهٔ مخصوص این طرح می‌شوند؛ جایی که شرایط کارت، مبلغ اعتبار، نحوهٔ بازپرداخت و محدودیت‌های مصرف توضیح داده خواهد شد. این انتخاب کاملاً اختیاری است و هیچ الزامی برای جایگزینی وام نقدی وجود ندارد.

۳. معرفی به بانک برای صدور کارت

پس از ثبت گزینهٔ کارت اعتباری، سیستم متقاضی را به یکی از بانک‌های عامل معرفی می‌کند. تفاوت اصلی این مرحله با وام نقدی در این است که فرآیند اعتبارسنجی بسیار سریع‌تر انجام می‌شود و مهم‌تر از آن نیاز به ارائهٔ ضامن وجود ندارد. بانک پس از بررسی اولیه، زوج را برای صدور کارت دعوت می‌کند.

۴. صدور و دریافت کارت اعتباری

در این مرحله کارت اعتباری خرید جهیزیه صادر شده و در اختیار زوج قرار می‌گیرد. از آنجا که بانک موظف نیست مبلغی را نقداً پرداخت کند، زمان تحویل کارت به‌مراتب کوتاه‌تر از وام نقدی خواهد بود. این کارت به‌عنوان یک اعتبار قرض‌الحسنه با سقف تعیین‌شده فعال می‌شود و بلافاصله قابل استفاده است.

۵. استفاده از کارت در فروشگاه‌ها و تولیدی‌های طرف قرارداد

پس از فعال‌سازی کارت، زوجین می‌توانند خرید خود را از فروشگاه‌ها و برندهای ایرانیِ طرف قرارداد انجام دهند. نوع کالاها و تعداد فروشگاه‌ها ممکن است از سوی بانک مرکزی اعلام شود و هدف این است که امکان خرید کامل جهیزیه فراهم باشد. خریدها به‌صورت اقساطی ثبت می‌شود و زوجین مطابق دورهٔ ۱۰ ساله بازپرداخت خود را انجام می‌دهند.

این روند، همان مسیر رسمی دریافت کارت اعتباری پس از قرار گرفتن گزینه در سامانه وام ازدواج است. در حال حاضر تنها بخش اجرایی باقی‌مانده، فعال شدن این گزینه در سامانه ثبت‌نام است که طبق اعلام رسمی، زمان آن پایان آبان ۱۴۰۴ خواهد بود.

کارت اعتباری ازدواج چه مزایایی دارد؟

کارت اعتباری ازدواج در واقع برای حل مجموعه‌ای از مشکلات قدیمیِ وام نقدی طراحی شده است؛ مشکلاتی مثل صف‌های طولانی، دشواری پیدا کردن ضامن یا تأخیرهای چندماهه که بسیاری از زوج‌ها را سردرگم می‌کرد. به همین دلیل، مزایای این کارت فقط در «شیوهٔ پرداخت» نیست، بلکه در تجربهٔ کلی و سرعت شروع زندگی مشترک اثر می‌گذارد.

مهم‌ترین مزیت این کارت، عدم نیاز به ضامن است؛ موضوعی که همیشه یکی از سنگین‌ترین موانع دریافت وام نقدی بوده. در کارت اعتباری، زوج‌ها بدون ارائهٔ ضامن معتبر و بدون طی کردن فرایندهای زمان‌بر اعتبارسنجی، می‌توانند کارت را زودتر دریافت کنند. همین حذف ضامن باعث می‌شود بانک‌ها حساسیت کمتری روی پرونده داشته باشند و در نتیجه زمان دریافت تسهیلات کوتاه‌تر شود.

مزیت مهم دیگر، حذف صف طولانی وام است. در سال‌های اخیر تعداد متقاضیان وام ازدواج بسیار افزایش یافته و همین مسئله موجب شده بود برخی زوج‌ها ماه‌ها یا حتی بیش از یک سال در انتظار پرداخت وام نقدی بمانند. کارت اعتباری به دلیل اینکه منجر به خروج نقدینگی از بانک نمی‌شود، فرآیند را سریع‌تر می‌کند و زوج‌ها بدون انتظار طولانی می‌توانند خرید جهیزیه را آغاز کنند.

این کارت همچنین امکان خرید اقساطی کالاهای ایرانی را فراهم می‌کند؛ آن هم با اعتبار کامل و با همان نرخ کارمزد ۴ درصدی و بازپرداخت ۱۰ ساله. این یعنی زوج‌ها بدون اینکه پول نقدی در اختیار داشته باشند، می‌توانند جهیزیهٔ مورد نیازشان را از برندهای داخلی تهیه کنند و اقساط را مانند وام ازدواج پرداخت کنند. از طرف دیگر، این شیوه باعث می‌شود ارزش واقعی تسهیلات حفظ شود؛ زیرا وقتی وام به‌صورت نقدی پرداخت می‌شود ممکن است تا زمان خرید کالا، قیمت‌ها افزایش یابد و بخشی از قدرت خرید زوج‌ها از دست برود، اما در کارت اعتباری این اتفاق رخ نمی‌دهد و اعتبار خرید همان روز فعال است.

اجرای این طرح به‌طور طبیعی به حمایت از تولید داخلی نیز منجر می‌شود. کارت فقط برای خرید کالاهای ساخت ایران قابل استفاده است و همین موضوع باعث می‌شود گردش مالی تسهیلات به سمت تولیدکنندگان داخلی هدایت شود. هدف دولت این است که ضمن تسهیل ازدواج جوانان، از صنایع داخلی نیز حمایت مستقیم صورت گیرد.

در نهایت، کارت اعتباری با یک هدف مهم طراحی شده: جلوگیری از انحراف مصرف تسهیلات. تجربهٔ سال‌های گذشته نشان می‌داد بخشی از وام‌های ازدواج به جای جهیزیه، صرف هزینه‌های غیرمرتبط می‌شود و همین موضوع باعث شده بود سیاست‌گذاران به‌دنبال ابزاری باشند که پول، دقیقاً در همان مسیر مورد انتظار خرج شود. کارت اعتباری، این امکان را فراهم می‌کند که اعتبار به شکل هدفمند برای خرید کالاهای ضروری زندگی مشترک استفاده شود.

به طور خلاصه، کارت اعتباری ازدواج می‌کوشد مسیر دریافت تسهیلات را ساده‌تر، سریع‌تر و هدفمندتر کند؛ گزینه‌ای برای زوج‌هایی که نمی‌خواهند مدت‌ها منتظر بمانند و ترجیح می‌دهند بی‌دردسر جهیزیهٔ خود را تهیه کنند.

معایب و نگرانی‌های زوج‌ها

در کنار مزایایی که کارت اعتباری برای سرعت و سهولت دریافت تسهیلات ایجاد می‌کند، بخشی از زوج‌های جوان نگرانی‌هایی دارند که لازم است صادقانه و شفاف دربارهٔ آن‌ها صحبت شود. یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌ها محدود شدن آزادی مصرف است. وام ازدواج در شکل نقدی، برای بسیاری از زوج‌ها امکان مدیریت مالی انعطاف‌پذیرتری فراهم می‌کرد؛ برخی آن را صرف رهن خانه می‌کردند، بعضی‌ها برای شروع یک کسب‌وکار از آن استفاده می‌کردند و گروهی نیز بخشی از هزینه‌های مراسم یا جابه‌جایی را با آن پوشش می‌دادند. تبدیل این وام به اعتباری که فقط برای خرید کالاهای جهیزیه قابل استفاده است، به‌طور طبیعی آزادی زوج‌ها را در تصمیم‌گیری کاهش می‌دهد و ممکن است برای کسانی که اولویت‌های مالی متفاوتی دارند مناسب نباشد.

مسئلهٔ مهم دیگر، زمان‌بندی طرح است. بسیاری از زوج‌ها تجربه کرده‌اند که فرآیند دریافت وام ازدواج آنقدر طولانی بوده که ناچار شده‌اند پیش از رسیدن نوبتشان، جهیزیه یا ملزومات زندگی را از جای دیگری تهیه کنند. در چنین شرایطی، دریافت کارت اعتباری بعد از چند ماه انتظار عملاً کارکرد اصلی خود را از دست می‌دهد. زوجی که وسایل خانه‌اش را قبلاً خریده، نمی‌تواند از کارت برای نیازهای دیگری استفاده کند و همین باعث می‌شود احساس کند این نوع تسهیلات با نیاز واقعی‌اش هماهنگ نیست.

نگرانی دیگری که مطرح می‌شود، ایجاد بازار غیررسمی برای نقد کردن کارت است. وقتی زوج‌ها به پول نقد احتیاج داشته باشند اما فقط امکان خرید کالایی محدود را داشته باشند، احتمال دارد عده‌ای برای نقد کردن کارت به واسطه‌ها مراجعه کنند؛ اتفاقی که می‌تواند باعث زیان مالی و ایجاد بازارهای غیرشفاف شود. البته هدف سیاست‌گذار جلوگیری از همین انحراف مصرف است، اما در عمل، نیازهای متنوع زوج‌ها ممکن است رفتارهای ناخواسته ایجاد کند.

از سوی دیگر، هنوز فهرست فروشگاه‌ها، نوع کالاها و نحوهٔ قیمت‌گذاری به‌صورت کامل اعلام نشده است. برخی نگرانی دارند که ممکن است فروشگاه‌های طرف قرارداد محدود باشند، یا کالاها با قیمت‌هایی بالاتر از بازار عرضه شوند. طبیعی است که زوج‌ها انتظار دارند با اعتباری که دریافت می‌کنند، بتوانند کالاهایی با قیمت مناسب و کیفیت مطلوب تهیه کنند. تا زمانی که این جزئیات شفاف اعلام نشود، بخشی از متقاضیان دربارهٔ کارآمد بودن کارت تردید دارند.

در مجموع، کارت اعتباری ازدواج یک گزینهٔ جدید است که برای گروهی از زوج‌ها می‌تواند بسیار مفید باشد، اما محدودیت‌های ذاتی آن باعث شده برخی زوج‌های دیگر نسبت به کارایی و انعطاف‌پذیری آن تردید داشته باشند. شفاف‌سازی بیشتر دربارهٔ فروشگاه‌ها، نحوهٔ قیمت‌گذاری و زمان‌بندی اجرا، می‌تواند بخش زیادی از این نگرانی‌ها را برطرف کند و به انتخاب آگاهانه‌تر زوج‌ها کمک کند.