متقاضیان دریافت وام ازدواج در برخی بانک‌ها با مشکل طولانی شدن صف پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه روبرو هستند. سامانه فارس من، برای پیگیری مشکلات و پیشنهادات مردمی راه‌اندازی شده است. این بخش که به مخاطبان فارس اختصاص دارد، به افراد جامعه این امکان را می‌دهد که دغدغه‌ها و مطالبات خود را با دیگران در میان بگذارند. با توجه به استقبال از این کمپین‌ها، سیستم اطلاع‌رسانی خبرگزاری فارس به طور خودکار به دنبال پیگیری نتیجه‌بخش این موارد می‌رود. بر اساس این فرآیند، اگر مخاطبان سامانه فارس من بتوانند برای خواسته‌ها و مشکلات خود که نیاز به پیگیری از مقامات مسئول دارد، بیش از ۱۰۰۰ امضا جمع‌آوری کنند، درخواست‌شان توسط خبرنگاران خبرگزاری فارس از مسئولین مربوطه پیگیری می‌شود. در صورت عبور تعداد امضا از ۱۰ هزار، پیگیری‌ها از سطح بالاتری انجام می‌گیرد و اگر تعداد امضاها از ۵۰ هزار فراتر رود، پیگیری از بالاترین سطح مقام مسئول مربوطه صورت می‌پذیرد.
در همین راستا، کاربران پلتفرم فارس من یکی از دغدغه‌های مهم زوج‌های جوان در مورد دریافت وام و تسهیلات ازدواج را با عنوان «لزوم ساماندهی معضلات وام ازدواج و فرزندآوری» با دیگر مخاطبان به اشتراک گذاشته‌اند. در طی این پویش به ضعف عملکرد بانک‌ها در اعطای وام ازدواج و فرزندآوری، که در چارچوب قانون جوانی جمعیت به بانک‌ها ابلاغ شده است، اشاره شده است. در این پویش گزارشی ارائه شده که مشکلات اجرای این طرح توسط بانک‌ها را برجسته می‌کند. در این گزارش آمده است: «اغلب بانک‌ها حتی به تعهدات سال 1402 خود عمل نکرده‌اند. سامانه ثبت‌نامی بانک مرکزی مملو از اشکالات و معضلات فراوان است. این سامانه باید حداقل امکان مشاهده بانک‌های استان را بدون نیاز به ورود اطلاعات فراهم کند و با اتصال به درگاه دولت من، فرایند ثبت‌نام را تسهیل نماید.» این در حالی است که یکی از دستورات و مطالبات رئیس‌جمهور از بانک مرکزی، صفر کردن صف اخذ وام ازدواج بود.
غلام‌حسین اسماعیلی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور، در تاریخ 10 تیرماه 1402 در نامه‌ای به محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی، دستور رئیس‌جمهور در این زمینه را در پنج محور بدین شرح ابلاغ کرد:
- تمامی اختلالات موجود در پرداخت وام‌های ازدواج مرتفع شود.
- مصوبات شورای عالی جوانان در خصوص زمان معرفی متقاضیان به شعب رعایت شود و بانک‌ها موظف‌اند ظرف پانزده روز ثبت‌نام‌کنندگان را به شعب ارجاع دهند.
- شعب بانک‌ها نباید در اخذ تضمین‌ها فراتر از دستورالعمل‌ها سخت‌گیری کنند.
- صف متقاضیان وام قرض‌الحسنه ازدواج تا پایان تابستان سال جاری باید به صفر برسد.
- بانک مرکزی موظف به پیگیری و مجازات مدیران متخلف در این زمینه است.
دستوراتی که در این راستا ارائه شده، اگر به صورت بهینه اجرا شود، قطعاً می‌تواند مشکلات صف وام ازدواج را تا حد زیادی حل کند و سازوکاری مناسب برای تکریم ارباب‌رجوع و تسهیل امور اعطای وام ایجاد نماید. این دستورالعمل‌ها نشان‌دهنده اهتمام ویژه رئیس‌جمهور شهید به رسیدگی به مشکلات جوانان است. دولت سیزدهم همواره بر اعطای وام‌های خرد برای تسهیل امور مردم تأکید کرده و توصیه‌ها و دستورهای مختلفی به بانک‌ها ابلاغ نموده است. در ۱۰ فرمانی که رئیس‌جمهور فقید برای ایجاد تحول در نظام بانکی کشور در سال ۱۴۰۱ صادر کرد، موضوع «اشاعه فرهنگ ارائه تسهیلات خرد بانکی» یکی از موضوعات اساسی بود.
زمانی که بانک‌ها در حوزه ارائه خدمات به مردم با مشکلاتی روبرو بودند، دولت رئیسی تلاش کرد فرهنگ ارائه خدمات و تسهیلات بانکی خرد را در نظام بانکی کشور نهادینه کند. این فرهنگ نه تنها به سبب منفعت عمومی در بالا بردن رفاه و خدمات و تولید در سطح کشور مؤثر است، بلکه بانک‌ها نیز که با مطالبات معوقه بسیاری مواجه هستند، می‌توانند امیدوار باشند که در این سطح مردم در بازپرداخت وام‌های خود بهتر عمل می‌کنند. از لحاظ مطالبات بانکی نیز با توجه به برگشت‌پذیری بیشتر وام‌های خرد، این سیاست بانکی هم به نفع جامعه و هم به نفع خود بانک‌هاست. در حالی که بعضاً بانک‌ها با معوقات بانکی کلانی روبرو هستند که بازگشت آن‌ها با مشکلاتی مواجه است.
آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهند که شبکه بانکی کشور در سال ۱۴۰۲ به ۷۷۱ هزار و ۱۶۶ فرد متقاضی و واجد شرایط، وام ازدواج پرداخت کرده است. مجموع ارزش ریالی این تسهیلات به بیش از ۱۵۷ هزار و ۶۰۵ میلیارد تومان می‌رسد. این در حالی است که در سال ۱۴۰۱ بیش از ۱۲۳ هزار میلیارد تومان در قالب ۸۹۶ هزار و ۵۲ فقره وام ازدواج به متقاضیان پرداخت شده بود. به این ترتیب، با وجود افزایش حدود ۲۸ درصدی در ارزش ریالی وام‌های ازدواج پرداختی در سال ۱۴۰۲، تعداد تسهیلات پرداخت شده حدود ۱۴ درصد کاهش یافته است.
عملکرد بانک‌ها در اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج متفاوت است. برخی از بانک‌ها در این حوزه خوب عمل کرده‌اند، اما برخی دیگر با صف‌های طولانی متقاضیان مواجه هستند. به طوری که پشت باجه دریافت تسهیلات ازدواج یک بانک صف ۳۳ هزار نفری تشکیل شده است. گفته می‌شود سه بانک طولانی‌ترین صف درخواست تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج را دارند.
محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، در پاسخ به علت شکل‌گیری صف‌های تسهیلات ازدواج اظهار داشت: «مشکل این است که تقاضا بسیار بیشتر از میزان تسهیلاتی است که در مصوبه هر سال تعیین می‌شود. سال گذشته، با توجه به طولانی بودن صف‌ها و بیشتر بودن میزان تسهیلات داده شده نسبت به بودجه تسهیلات تکلیفی، با دستور رئیس‌جمهور منابع جدیدی به بانک‌ها اختصاص دادیم تا تعداد زوجین در صف‌های دریافت این تسهیلات کاهش یابد. در بودجه مصوب سال جاری، ۲۰۰ هزار میلیارد تومان برای این موضوع در نظر گرفته شده است، اما تعداد متقاضیان بسیار بیشتر از این مقدار است و با توجه به افزایش میزان وام در سال جاری، باید راه‌حلی برای این مسئله پیدا کنیم». وی افزود: «میزان بودجه‌ای که برای اعطای این تسهیلات در نظر گرفته شده، پاسخگوی تقاضای جوانان نیست و باید برای این موضوع تدابیری اندیشیده شود.»
وزیر ورزش نیز با اشاره به عملکرد خوب بانک مرکزی در اعطای تسهیلات ازدواج، بیان کرد که در سال ۱۴۰۲ مبلغ ۱۵۷ هزار میلیارد تومان وام ازدواج اعطا شده که این مبلغ بیشتر از بودجه مصوب بوده است. با توجه به افزایش تقاضا برای وام ازدواج، که به گفته رئیس کل بانک مرکزی، هدف اصلی آن تشویق جوانان به ازدواج و تسهیل این امر مهم است، باید تدابیری برای مدیریت صف‌های دریافت این تسهیلات اندیشیده شود. از نظر اداری، می‌توان با چابک‌سازی و اجرای دستورالعمل‌هایی که رئیس‌جمهور شهید بر آن‌ها تأکید داشت، وضعیت را مدیریت کرد. از سوی دیگر، باید منابعی برای تأمین این وام‌ها توسط بانک‌ها فراهم شود.
این مسئله باید از یک تکلیف به یک فرآیند روتین بانکی تبدیل شود. در اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج، سود ۴ درصدی از وام گیرندگان اخذ می‌شود و یک کارمزد سالانه نیز به آن‌ها تحمیل می‌شود. بنابراین، بانک‌ها اگرچه این وام را به عنوان تسهیلات تکلیفی معرفی می‌کنند، اما سود حاصل از آن نیز نصیب‌شان می‌شود. مخاطبان محترم می‌توانند برای طرح مشکلات مختلف و به منظور پیگیری خبرنگاران خبرگزاری فارس، پویش‌ها و درخواست‌های خود را با ورود به سایت farsnews.ir ثبت کنند.
