طبق آمارهای رسمی، تعداد ازدواج‌های ثبت‌شده در ایران از سال ۱۳۹۲ تا پایان ۱۴۰۲ به طور قابل توجهی کاهش یافته است. اگرچه ممکن است نتوان گفت که این آمار دقیقا نصف شده، اما کاهش تعداد ازدواج‌ها بسیار چشمگیر بوده و به نزدیکی نصف رسیده است. این روند نزولی به وضوح نشان می‌دهد که جامعه ایرانی در دهه گذشته با چالش‌های زیادی در زمینه ازدواج مواجه بوده است.
در این صفحه چه می‌خوانید؟
بررسی دقیق‌تر این آمارها، که به نقل از خبرآنلاین و سایر منابع رسمی منتشر شده، نشان می‌دهد که در طی این ۱۰ سال، سن ازدواج در مردان به طور متوسط ۷ ماه و در زنان ۸ ماه افزایش یافته است. علاوه بر این، تخمین زده می‌شود که حدود ۱۴ میلیون مجرد و ۱۰ میلیون جوان در سن ازدواج وجود دارند که به نوعی این مسئله را به یکی از معضلات اجتماعی عمده تبدیل کرده‌اند. این افزایش سن ازدواج به طور قابل ملاحظه‌ای تحت تأثیر عواملی نظیر مشکلات اقتصادی، بیکاری، تورم و مسائل فرهنگی قرار گرفته است.
در سال ۱۳۹۲، میانگین سن اولین ازدواج برای زنان ۲۳.۱ سال و برای مردان ۲۷.۳ سال بود. اما در سال ۱۴۰۲، این آمار به ۲۳.۹ سال برای زنان و ۲۸ سال برای مردان تغییر یافته است. هرچند این تغییرات در ظاهر کوچک به نظر می‌آید، اما در مقیاس کلان نشان‌دهنده افزایش تدریجی سن ازدواج در جامعه ایرانی است.
افزایش میانگین سن ازدواج؛ روندی نگران‌کننده!
طبق آمارها و همچنین تحلیل‌های دکتر شهلا کاظمی‌پور، جمعیت‌شناس برجسته کشور، میانگین سن ازدواج در ایران طی ۴ دهه اخیر به طور پیوسته افزایش یافته است. در دهه‌های پیشین، میانگین سن ازدواج برای دختران ۲۰ سال و برای پسران ۲۵ سال بود. با گذشت زمان، این ارقام تغییر کرده و اکنون به ۲۵ سال برای زنان و ۳۰ سال برای مردان رسیده است. این افزایش ۵ ساله در سن ازدواج، نشانه‌ای از تغییرات اجتماعی و فرهنگی عمیق در ایران است که ناشی از تحولات اقتصادی و تغییرات در الگوی زندگی جوانان است.
دلایل کاهش ازدواج
نکته مهمی که باید به آن توجه کرد این است که علاقه‌مندی جوانان به ازدواج همچنان وجود دارد، اما مشکلات و موانع متعددی از جمله عدم توانایی مالی برای تشکیل زندگی، هزینه‌های بالای ازدواج، مسائل مسکن و ناپایداری شغلی باعث شده‌اند که بسیاری از جوانان ازدواج خود را به تعویق بیندازند. به عبارتی، این جوانان خواستار ازدواج هستند اما توانایی اقتصادی لازم برای ورود به زندگی مشترک را ندارند. در همین راستا، مسائل فرهنگی نیز نقش مهمی در کاهش نرخ ازدواج ایفا می‌کنند. تغییر در الگوهای زندگی، بالا رفتن انتظارات و ایده‌آلیسم جوانان نیز به عنوان عواملی که منجر به کاهش تمایل به ازدواج در سنین پایین‌تر می‌شوند، قابل توجه هستند.
پیامدهای اجتماعی افزایش سن ازدواج
این افزایش سن ازدواج نه تنها به نوبه خود بر جامعه تأثیر می‌گذارد، بلکه پیامدهای دیگری نیز به همراه دارد. از جمله این پیامدها می‌توان به کاهش نرخ باروری و افزایش تجرد قطعی اشاره کرد. هرچقدر که افراد دیرتر ازدواج کنند، احتمال کاهش تعداد فرزندان در آینده بیشتر می‌شود و این امر می‌تواند تبعات جمعیتی و اقتصادی گسترده‌ای در دهه‌های آینده به همراه داشته باشد.
در نهایت، باید توجه داشت که برای حل این مشکل، برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری‌های جدی از سوی دولت و نهادهای مربوطه ضروری است. ایجاد تسهیلات اقتصادی برای جوانان، تسهیل دسترسی به مسکن و شغل و کاهش هزینه‌های ازدواج می‌تواند از جمله راه‌حل‌هایی باشد که به جوانان کمک می‌کند تا به راحتی وارد زندگی مشترک شوند و این روند نزولی در نرخ ازدواج را متوقف کنند.
۱۰ میلیون جوان در سن ازدواج؛ چالش‌های پیش‌روی نسل جوان
طبق آمارهای ارائه شده توسط دکتر شهلا کاظمی‌پور، جمعیت‌شناس برجسته، در حال حاضر حدود ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار مرد و ۴ میلیون و ۶۰۰ هزار زن در بازه سنی مناسب ازدواج در ایران قرار دارند. با توجه به اینکه میانگین سن ازدواج در دهه‌های گذشته برای زنان ۲۰ سال و برای مردان ۲۵ سال بود، امروزه این میانگین برای زنان به ۲۵ سال و برای مردان به ۳۰ سال رسیده است. این افزایش تدریجی ۵ ساله در سن ازدواج، نشان‌دهنده تأخیر در تشکیل خانواده در میان جوانان ایرانی است.
علل این افزایش سن ازدواج را می‌توان در چالش‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جستجو کرد. با وجود اینکه جوانان تمایل به ازدواج دارند، بیکاری، هزینه‌های بالای زندگی، افزایش قیمت مسکن و عدم توانایی مالی از جمله مهم‌ترین موانعی هستند که جوانان را از ازدواج به موقع باز می‌دارند.
کاهش آمار ازدواج در دهه گذشته
نگاهی به آمار ازدواج در ۱۰ سال گذشته نشان می‌دهد که تعداد ازدواج‌ها در کشور با کاهش قابل توجهی مواجه بوده است. اگرچه نمی‌توان به طور دقیق گفت که آمار ازدواج نصف شده، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که این آمار نزدیک به نصف کاهش یافته است. کاهش آمار ازدواج در طی سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۲ به وضوح بیانگر مشکلات و موانع اجتماعی و اقتصادی است که بر سر راه جوانان قرار دارد.
در کنار این کاهش، افزایش سن ازدواج نیز خود به معضلی مهم تبدیل شده است. به نظر می‌رسد با گذشت هر سال، تمایل جوانان به ازدواج کمتر شده و اولویت‌های زندگی آنان دستخوش تغییرات فرهنگی و اقتصادی شده است.
افزایش آمار طلاق؛ روی دیگر سکه
در حالی که آمار ازدواج در ایران رو به کاهش است، آمار طلاق روندی صعودی را طی کرده است. بر اساس آمارهای منتشر شده توسط سازمان ثبت احوال کشور، نرخ خام طلاق طی سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۲ به تدریج افزایش یافته است. به عنوان مثال، در سال ۱۳۹۲ نرخ طلاق ۲.۲۵ درصد بود، در حالی که این عدد در سال ۱۴۰۲ به ۲.۴۲ درصد رسیده است. این آمار نشان می‌دهد که بیشترین نرخ طلاق در سه سال اخیر رخ داده و این افزایش قابل توجه نیازمند بررسی دقیق‌تر و مداخله‌های کارآمد از سوی نهادهای اجتماعی است.
یکی از دلایل افزایش طلاق ممکن است به مشکلات اقتصادی، عدم تفاهم و فشارهای اجتماعی مربوط باشد. جوانانی که با مشکلات مالی و معیشتی روبه‌رو هستند، ممکن است با چالش‌های بیشتری در زندگی زناشویی مواجه شوند که نهایتاً منجر به جدایی می‌شود. این موضوع نه تنها برای فرد، بلکه برای کل جامعه تبعات اجتماعی و روانی فراوانی به همراه دارد.
چه راهکارهایی وجود دارد؟
با وجود تمامی این آمارها و بررسی‌ها، یک سوال مهم باقی می‌ماند: چرا با وجود تصویب قوانینی مانند قانون جوانی جمعیت و تلاش‌های دولت برای تشویق جوانان به ازدواج، همچنان روند ازدواج در کشور نزولی است؟ به نظر می‌رسد که سیاست‌های موجود و تسهیلات ارائه‌شده برای جوانان کافی نبوده‌اند. مشوق‌های مالی و وام‌های ازدواج که به عنوان ابزارهایی برای تسهیل ازدواج معرفی شده‌اند، با مشکلات اجرایی و ناهماهنگی‌های اداری مواجه بوده‌اند.
طبق آمارهای اخیر، حدود ۲۷۰ هزار نفر در صف دریافت وام ازدواج قرار دارند. این در حالی است که به گفته معاون وزیر ورزش و جوانان، بسیاری از متقاضیان با مشکلات بانک‌ها و عدم پاسخگویی مناسب روبرو هستند. به نظر می‌رسد که بانک‌ها و نهادهای مربوطه از اراده کافی برای اجرای درست و تسهیل این فرآیند برخوردار نیستند. این ناهماهنگی‌ها و عدم همکاری بین بخش‌های مختلف، جوانان را دلسرد کرده و مانعی دیگر برای ازدواج به موقع و آسان ایجاد کرده است.
در حالی که مشکلات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بر روند ازدواج و افزایش طلاق در ایران تأثیر گذاشته است، همچنان نیازمند اقدامات جدی و هماهنگ از سوی دولت و نهادهای مربوطه هستیم. برنامه‌هایی که به حمایت مالی از جوانان، تسهیل دسترسی به مسکن و تثبیت وضعیت شغلی پرداخته و موانع ازدواج را کاهش دهند، می‌توانند نقشی کلیدی در بهبود وضعیت داشته باشند. همچنین، آگاهی‌بخشی و فرهنگ‌سازی درباره اهمیت تشکیل خانواده و زندگی مشترک باید در دستور کار قرار گیرد تا نسل جوان به جایگاه مناسبی در این مسیر دست یابد.
مطالب پیشنهادی:
- شرایط سنی وام ازدواج + همه آنچه باید بدانید
- جدیدترین مجموعه‌ی پرسش و پاسخ وام ازدواج – مهر ماه ۱۴۰۳
- قسط وام ازدواج چقدر است؟ اقساط وام ازدواج ۱۴۰۳ و شرایط بازپرداخت
- وام ازدواج ۱۴۰۳ + همه آن چه باید بدانید
