کاهش چشمگیر تعداد وام‌های ازدواج در نیمه اول سال جاری، زندگی بسیاری از جوانان را در مسیر ازدواج با چالش‌های جدی مواجه کرده است. علی‌رغم افزایش تقاضای جوانان برای دریافت این تسهیلات، بانک‌ها به دلیل کمبود منابع مالی از اعطای وام‌های قرض‌الحسنه خودداری می‌کنند. در حالی که بسیاری از زوج‌های جوان برای دریافت وام ازدواج ماه‌ها در انتظار مانده‌اند، بانک مرکزی سیاست‌های انقباضی خود را عامل اصلی این مشکل عنوان می‌کند. این در حالی است که منابع مالی قرض‌الحسنه در بانک‌ها وجود دارد، اما به نظر می‌رسد که مدیریت ناکارآمد این منابع، دسترسی به وام‌های ازدواج را دشوار کرده است.
در این صفحه چه می‌خوانید؟
کاهش وام ازدواج و بحران جوانان؛ سراب حمایت‌های مالی
کاهش شدید وام‌های ازدواج در نیمه نخست امسال، بسیاری از جوانان را در مسیر تشکیل خانواده با مشکلات جدی مواجه کرده است. با وجود افزایش نیاز و تقاضا، بانک‌ها به بهانه کمبود منابع، از ارائه تسهیلات قرض‌الحسنه امتناع می‌کنند. در شرایطی که جوانان ماه‌ها منتظر دریافت این تسهیلات مانده‌اند، بانک مرکزی سیاست‌های مالی انقباضی خود را دلیل اصلی این معضل می‌داند. این در حالی است که منابع قرض‌الحسنه موجود در بانک‌ها به دلیل مدیریت ناکارآمد به درستی تخصیص نمی‌یابد، و دسترسی جوانان به این وام‌ها بسیار دشوار شده است.
ادعای کاهش تمایل جوانان به ازدواج نیز به‌تازگی در فضای مجازی و رسانه‌ها وایرال شده و گزارش‌های مختلفی بدون بررسی دقیق، از کاهش علاقه جوانان به تشکیل خانواده سخن گفته‌اند. اما کمتر به نقش تأثیرات وضعیت اقتصادی و ناکارآمدی دستگاه‌های مسئول در اجرای قوانین و مشوق‌های حمایتی اشاره شده است. بسیاری از جوانانی که در آستانه ازدواج قرار دارند، با دیدن تأخیر و سستی مسئولان در ارائه حمایت‌های مالی و تسهیلات وعده داده‌شده، به شدت دلسرد می‌شوند. آن‌ها نگران این هستند که به سرنوشت کسانی دچار شوند که ماه‌ها در صف دریافت وام ازدواج مانده‌اند و یا به دلیل موانع ایجادشده از سوی بانک‌ها، نتوانسته‌اند از تسهیلات قرض‌الحسنه بهره‌مند شوند.
برای بسیاری از خانواده‌های متوسط و ضعیف در ایران، امکان تشکیل زندگی مشترک بدون وام ازدواج تقریباً غیرممکن است. نبود این حمایت‌ها، زمینه‌ساز چالش‌های جدی در آغاز زندگی‌های مشترک می‌شود و حتی برخی از این زندگی‌ها، پیش از آغاز، به دلیل فشارهای اقتصادی به پایان می‌رسند. تنها دهک‌های بالای جامعه از این مشکلات مصون مانده‌اند، در حالی که اقشار دیگر بدون پشتوانه مالی نمی‌توانند زندگی‌شان را سروسامان دهند.
کاهش چشمگیر در پرداخت وام‌های ازدواج؛ 155 هزار نفر کمتر از سال قبل
آمارها نشان می‌دهد که عملکرد شبکه بانکی در پرداخت وام ازدواج طی شش ماه نخست امسال، نسبت به سال گذشته با افت جدی مواجه شده است. بر اساس داده‌های بانک مرکزی، تا تاریخ 30 مرداد سال گذشته به 324 هزار و 425 نفر، بیش از 66 هزار میلیارد تومان تسهیلات ازدواج پرداخت شده بود. اما امسال تا تاریخ 29 مرداد، تنها به کمتر از 196 هزار نفر، حدود 64 هزار میلیارد تومان وام پرداخت شده است. این یعنی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، تعداد 129 هزار فقره وام ازدواج کمتر پرداخت شده است.
علاوه بر این، مقایسه عملکرد شش‌ماهه بانک‌ها نیز نشان می‌دهد که در امسال تعداد و مبالغ وام‌های پرداخت‌شده به طور قابل‌توجهی کاهش یافته است. طبق گزارش بانک مرکزی، تا تاریخ 21 شهریور 1402، به 385 هزار نفر بالغ بر 78 هزار میلیارد تومان تسهیلات ازدواج اعطا شده بود. در حالی که تا 18 شهریور 1403، این تعداد به کمتر از 230 هزار نفر و مبلغ پرداختی به حدود 76 هزار میلیارد تومان کاهش یافته است. این آمارها نشان‌دهنده افت قابل‌توجه در پرداخت وام‌های ازدواج نسبت به سال گذشته است و بسیاری از جوانان را از دریافت این تسهیلات ضروری محروم کرده است.
زندگی جوانان در گرو سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی
با توجه به تورم موجود، اگر بخواهیم اثرات آن را از میزان تسهیلات پرداختی امسال کم کنیم، شرایط حتی نگران‌کننده‌تر می‌شود. آمارها نشان می‌دهد که وضعیت پرداخت وام ازدواج به مرور زمان بدتر شده است و بانک‌ها با بهانه‌های مختلف، تسهیلات کمتری ارائه می‌کنند. با وجود این مشکلات، پس از انتقاد سازمان بازرسی از عملکرد بانک‌ها در پرداخت وام‌های ازدواج، رئیس بانک مرکزی در اقدامی پیش‌دستانه نامه‌ای به رئیس کمیسیون اصل 90 ارسال کرد. او خواستار تشکیل جلسه‌ای در مجلس شد تا مسأله تسهیلات ازدواج و فرزندآوری، گزارش‌های جدید و منابع مالی مورد نیاز برای این تسهیلات بررسی شود. وی در سخنانی به این نکته اشاره کرد که انتظارات از نظام بانکی بیشتر از منابع موجود است و هشدار داد که دستیابی به اهداف تعیین‌شده ممکن است موجب افزایش نقدینگی و تورم شود.
اما بررسی آمارهای رسمی نشان می‌دهد که ادعاهای رئیس بانک مرکزی نادرست است. منابع وام ازدواج مطابق با بند (ث) تبصره 13 قانون بودجه 1403، از مانده حساب‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز و جاری در شبکه بانکی تأمین می‌شود. بر اساس آمار بانک مرکزی تا خردادماه امسال، موجودی حساب‌های جاری 1910 هزار میلیارد تومان و حساب‌های پس‌انداز 809 هزار میلیارد تومان اعلام شده است. این در حالی است که نصرالله پژمانفر، رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس، در واکنش به اظهارات اخیر رئیس بانک مرکزی مبنی بر ارسال نامه به وی درباره مشکلات تأمین اعتبار وام ازدواج، اظهار داشت که از دریافت نامه به دلیل عدم حضور در تهران مطلع نیست. این تناقضات و آمارهای نادرست نشان‌دهنده کم‌کاری و ضعف در مدیریت منابع مالی است که جوانان را از دریافت حداقل حمایت‌ها محروم می‌کند.
فرزین در کمیسیون اصل 90: بررسی وضعیت تسهیلات ازدواج و نقش بانک‌ها
نصرالله پژمانفر، رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس، به حضور فرزین، رئیس بانک مرکزی، در جلسه این کمیسیون اشاره کرد و اظهار داشت: «دوشنبه 26 شهریورماه، رئیس‌کل بانک مرکزی برای پاسخگویی به مسائل مربوط به تسهیلات خرد و کلان و سایر پرونده‌های در دست بررسی به مجلس خواهد آمد. تاکید ما بر پرداخت به‌موقع تسهیلات تکلیفی، در چارچوب قانون و با حفظ کرامت مردم است.» در پاسخ به این پرسش که آیا مشکل فعلی وام ازدواج به دلیل کمبود منابع مالی است یا ضعف در عملکرد بانک‌ها، پژمانفر تصریح کرد: «مشکل در بانک‌هاست و نیاز به حسابرسی دقیق در این حوزه احساس می‌شود.»
منابع تسهیلات ازدواج متعلق به مردم است!
یکی از مسائل مهم در سال‌های اخیر این است که بانک مرکزی سقف 200 هزار میلیارد تومانی مندرج در تبصره 13 قانون بودجه را به‌عنوان حداکثر اعتبار در نظر گرفته و بر همین اساس سهمیه بانک‌ها برای اعطای تسهیلات تکلیفی را تعیین می‌کند. این رویکرد برخلاف اهداف قانون‌گذار بوده و به مانعی جدی در پرداخت تسهیلات ازدواج تبدیل شده است. نتیجه این سیاست‌ها این است که بسیاری از زوج‌های جوان پس از ثبت‌نام در سامانه تسهیلات ازدواج، با پیام «در حال حاضر هیچ بانکی در استان انتخابی شما دارای اعتبار نیست» مواجه می‌شوند. این موضوع نشان‌دهنده عدم تمایل بانک‌ها به اجرای مصوبات بودجه و قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت است.
با توجه به این مشکلات، انتظار می‌رود نهادهای نظارتی و نمایندگان مجلس با نظارت و دخالت بیشتر، از حقوق شهروندان و کرامت جوانان و خانواده‌های ایرانی حمایت کنند. برای حل این مشکلات، لازم است اولاً سهمیه‌بندی 144 هزار میلیارد تومانی بانک مرکزی برای تسهیلات ازدواج لغو شود و سپس هرگونه تغییر در ردیف بودجه و اعتبار تسهیلات ازدواج با مخالفت جدی روبرو گردد. این منابع قرض‌الحسنه که از سپرده‌های مردم تامین می‌شوند، راهکاری هوشمندانه و پایدار برای تشویق جوانان به ازدواج است و نباید دچار موانع اداری و کمبود اعتبار شوند.
مطالب پیشنهادی:
- جدیدترین مجموعه‌ی پرسش و پاسخ وام ازدواج – تیر ۱۴۰۳
- کدام بانک ها وام ازدواج می دهند؟
- بهترین بانک برای دریافت وام ازدواج- تیر ماه 1403
- وام ازدواج غیرحضوری در کدام بانک‌ها امکان‌پذیر است؟
- شرایط ضامن وام ازدواج ۱۴۰۳ چیست؟
- اختلال در سامانه وام ازدواج بانک مرکزی
- سامانه وام ازدواج بانک مرکزی + بررسی خطاها هنگام ثبت نام و نحوه رفع آن ها
